Dagpauwogen behoren tot de schoenlappers. De onderkanten van de vleugels van deze vlinders zijn, op een paar vlekjes na, overwegend bruinzwart van kleur en staan in fel contrast met de fraaie kleuren van de bovenkant van de vleugels. Ze danken hun naam aan het feit dat opgelapte schoenen er vroeger ook zo donker gevlekt uitzagen. Men plakte op oude schoenen namelijk kleine stukjes leer op de doorgesleten gaten. Maar omdat het lastig was om leer van dezelfde kleur te vinden, zagen deze schoenen er duidelijk “opgelapt” uit.

Zoals de rupsen van de meeste schoenlappers leven die van dagpauwogen ook op brandnetels. Eerst gezellig bij elkaar maar later, na hun laatste vervelling als rups, verspreiden ze zich en vlak voor ze verpoppen, zoeken ze een takje of een steen op om zich aan te bevestigen. Deze rups had zich in onze tuin aan zo’n takje vastgemaakt. Hieraan maakte hij een klein spinselkussentje waar hij zich met zijn naschuivers aan vastzette en er ondersteboven aan ging hangen. Na zo een kleine twee dagen onbeweeglijk te hebben gehangen, barstte hij uit zijn vel en kwam de pop tevoorschijn. De huid van deze pop groeit onder de huid van de rups en als de rups uit zijn oude rupsenhuidje is gebarsten, stroopt hij dat met draaiende en golvende bewegingen van zich af. Het laatste stukje is het moeilijkst, want dan moet hij zich vanuit zijn rupsenhuidje met de haakjes aan het uiteinde van de poppenhuid aan het spinselkussentje vasthaken. Als dit niet lukt, valt hij op de grond en is hij verloren, meestal gaat het gelukkig goed.

De nieuwe huid van de pop is eerst nog zacht en doorschijnend en de pop ziet er dan nog glanzend groen uit. Als snel verhardt deze huid en kleurt donkerder met kleine zwarte vlekjes en lijntjes. De pop heeft twee hoorntjes, waar zijn tongtasters zich vormen en een aantal felgekleurde stekels op zijn buikzijde. In de lijnen op de pop kun je al de onderdelen van het vlinderlichaam onderscheiden, zoals de achterlijfssegmenten, de vleugels, de antennes, de ogen en de uitgerolde tong. In deze poppenhuid zit een voor geprepareerde breuklijn, waar de vlinder de poppenhuid uiteindelijk laat barsten. Nadat de rups is verpopt, verteert hij zijn eigen lichaam, enzymen breken het rupsenlijfje af, tot er een organische soep met wat ronddrijvende onderdelen van overblijft. De darm, een gedeelte van het zenuw- en ademsysteem en clusters imaginale cellen blijven intact. Deze imaginale (of imaginaire) cellen bevonden zich al in het lichaam van de rups en groeien binnen de pop uit tot alle onderdelen die de vlinder nodig heeft. Ze gebruiken de proteïnerijke soep in de pop om zich razendsnel te vermenigvuldigen en vormen o.a. de antennes, vleugels, ogen en genitaliën en transformeren hierdoor de rups in een vlinder. Hoewel het leven en de vorm van de rups niets heeft te maken van zijn leven als vlinder, blijft er wonderwel toch iets van bewaard. Gedeeltes van het zenuwstelsel blijven namelijk wel intact, wat er hoogstwaarschijnlijk voor zorgt dat sommige dingen die een rups had geleerd, ondanks dat deze tot op celniveau werd afgebroken, toch door de vlinder worden onthouden. 

Na een kleine twee weken wordt de huid van de pop dunner en transparant en kun je de kleuren en tekening van de vlindervleugels eronder er doorheen zien schijnen. Op een gegeven moment, meestal vroeg in de ochtend, neemt de vlinder een diepe ademteug en barst de naad in de pop open. Binnen slechts enkele minuten worstelt de nieuwe vlinder zich dan uit zijn oude poppenhuid en hangt zich daaronder te drogen. Door bloed in de aderen van zijn vleugels te pompen, blaast hij ze op tot hun volle glorie. Daarna laat hij ze nog even goed drogen en vliegt hij zijn nieuwe leven tegemoet.

Deze hele metamorfose is een zeer energievretend proces en gedurende de transformatie van rups tot vlinder, verliest het diertje bijna de helft van zijn gewicht. Gedurende de tijd dat hij in de pop zit kan hij niet poepen en net als een pasgeboren baby is dat één van de eerste dingen die hij doet als hij tevoorschijn komt. Onder een net uitgekomen pop vind je vaak een klein roodbruin plasje, het meconium, waarin alle afvalstoffen van de transformatie in een plasje water zijn opgelost. Als je de vlinder nu zou wegen heeft hij nog maar de helft van het gewicht dat hij had als rups.

Hoewel ik de rups en de pop ondersteboven hangend aan het takje heb gefotografeerd, heb ik helaas zowel het afstropen van zijn rupsenhuidje als het daadwerkelijke uitbreken uit de cocon op een paar minuten na gemist. Toen ik op een ochtend net na zonsopgang ging kijken of hij al was ontpopt, hing de nieuwe vlinder al volledig uitgevouwen onder de pop.

Lees ook: Vlinderpoppen, Koninginnepage (Papilio machaon), (2), (3) en Gammauil (Autographa gamma).