Weblog

Tijdsresolutie en koerscorrecties

Saturday, 14 September 2024

speulderbos 4-2023 7188Dat verschillende diersoorten een andere levensduur hebben, is al langer bekend. Verschil in lichaamsgewicht en stofwisseling zijn hierin twee belangrijke factoren, grotere dieren en dieren met een langzame stofwisseling leven over het algemeen langer. Maar blijkbaar ervaren ze het verstrijken van de tijd wel langzamer. Dit kan ervoor zorgen dat zij wellicht ouder worden maar het leven ongeveer als even lang ervaren als diersoorten die minder oud worden.

 

Iedereen die wel eens heeft geprobeerd om een vlieg met de hand te vangen, weet dat dat niet makkelijk is, een vlieg is veel sneller. Voor hem bewegen wij in slow motion en hij glipt ons met het grootste gemak op het laatste moment tussen de vingers. Een vlieg ervaart het verlopen van de tijd heel anders dan wij. Dit verschil komt door de verwerkingssnelheid van visuele informatie en deze snelheid wordt bepaald door de snelheid waarmee een zenuwstelsel sensorische gegevens kan verwerken.

 

Een uitgebreid onderzoek onder 34 gewervelde diersoorten toonde aan dat kleinere dieren met een snellere stofwisseling beeldinformatie veel sneller konden verwerken. Tijdens deze test kregen de dieren een snel knipperend licht te zien. Als licht maar snel genoeg knippert, wordt het ervaren als één continue lichtbron. Door de hersenactiviteit van de dieren te meten, kon men bepalen of deze het licht zagen knipperen of niet. Een hogere knipperfrequentie betekent in zo’n geval een fijnere tijdsresolutie, bewegingen spelen zich dan in een langzamer tempo af. Zo nemen honden visuele informatie ongeveer 25 procent sneller op dan mensen, waardoor een gewone televisie uitzending voor hen slechts een hypnotische reeks flikkerende afbeeldingen is.

 

Zo’n verschil in tijdservaring tussen verschillende diersoorten komt voort uit de interactie met hun omgeving. Een olifant hoeft niet snel te reageren, als grote planteneter heeft hij weinig vijanden en zijn wereld verandert toch niet zo snel. Een kleine muis daarentegen leeft heel anders, voor hem is het wel belangrijk dat hij snel kan bewegen en dus moet hij bewegingen ook sneller kunnen waarnemen. 

 

Eén van de dingen waar ik me al vaak over heb verbaasd is de ongelooflijke snelheid waarmee vogels door een bos kunnen navigeren. In een oogwenk kunnen ze hun koers verleggen en schieten ze tussen de bomen door en ontwijken ze takken. Ze zijn in staat om bliksemsnel op de kleinste bewegingen te reageren en vangen zelfs een vliegend insect uit de lucht. Deze razendsnelle koerscorrecties kunnen vogels alleen maar uitvoeren als ze ook snel kunnen zien. Mensen kunnen tot maximaal zo’n 60 Hz aan lichtknippering registreren, terwijl vogels tussen de 129 en 146 Hz kunnen onderscheiden. Veel vogels hebben een aanzienlijk hogere tijdsresolutie dan andere dieren, zelfs dan dieren met een vergelijkbaar lichaamsgewicht. Maar afgezien van roofvogels die zich hebben gespecialiseerd in scherptezicht, lijkt dit snel-zien bij kleine vogels wel enigszins ten koste van hun detailscherpte te zijn gegaan, ze zien weliswaar snel, maar niet zo scherp.

 

Mensen hebben dan misschien een lagere tijdsresolutie, maar we zien wel veel scherper dan de meeste dieren. We zijn als soort blijkbaar minder gespecialiseerd in het waarnemen van beweging en verandering dan in het zien van details en misschien is dat de reden dat voor ons de tijd zoveel sneller lijkt te gaan.

 

Lees ook: Tijdsperceptie, Travels with my aunt, Het mosgroene oog, Spinnenogen en Verblind door snelheid.

De Nottebohmzaal in Antwerpen

Friday, 13 September 2024

nottebohmzaal antwerpen 9-2024 0761Midden in het historisch stadscentrum van Antwerpen staat de Hendrik Conscience Erfgoedbibliotheek. Dit is een bewaarbibliotheek, je kunt er geen boeken lenen en ze gooien ook geen boeken weg. Hier wordt 35 kilometer aan boeken bewaard, de oudste 150.000 daarvan staan in de Nottebohmzaal. Deze zaal ligt in het oudste deel van de bibliotheek, de Sodaliteit, en werd in 1936 ingericht als pronkzaal.

 

nottebohmzaal antwerpen 9-2024 0654nottebohmzaal antwerpen 9-2024 0664De collectie van deze bibliotheek begint in 1481, als stadsadvocaat Willem Pauwels de eerste 41 boeken aan de stad Antwerpen schenkt. Door de jaren heen is deze collectie enorm gegroeid, mede dankzij Christoffel Plantin, aangezien hij en zijn opvolgers van elk boek dat bij hen werd gedrukt een exemplaar aan de bibliotheek schonken. De collectie is door de jaren heen op verschillende locaties bewaard gebleven maar kwam in 1883 terecht in de Sodaliteit aan het toen nog geheten Jezuïtenplein tegenover de Sint-Carolus Borromeuskerk. Tijdens de opening werd er een standbeeld van de Vlaamse volksschrijver Hendrik Conscience, “de man die zijn volk leerde lezen”, onthuld en werd het plein omgedoopt tot het Hendrik Conscienceplein. In 2008 werd de toenmalige naam van Stadsbibliotheek Antwerpen omgedoopt tot haar huidige van Erfgoed bibliotheek Hendrik Conscience.

 

nottebohmzaal antwerpen 9-2024 0707nottebohmzaal antwerpen 9-2024 0671nottebohmzaal antwerpen 9-2024 0745nottebohmzaal antwerpen 9-2024 0754De Nottebohmzaal, vernoemd naar Oscar Nottebohm, een voor Antwerpen belangrijke mecenas, werd in 1933 door stadsarchitect Emiel Van Averbeke omgebouwd tot een twee verdiepingen tellend magazijn, lezing- en tentoonstellingsruimte. De oorspronkelijke gietijzeren gaanderijen werden hierbij  behouden. In deze zaal staan niet alleen enkele van de oudste boeken van Vlaanderen maar ook twee grote aardglobes van Willem en Joan Blaeu, een grote Egyptische kast en enkele borstbeelden.

 

Lees ook: De opkamer van Teylers.

 

Klik hier voor meer foto’s van de Nottbohmzaal in Antwerpen en hier voor meer foto’s van Bibliotheken, oude collecties en natuurhistorische musea.

Camouflagekat

Thursday, 12 September 2024

kat la spezia 9-2024 0758Het is dat deze stoepkat op het allerlaatste moment bewoog, anders was ik op hem gaan staan. Hij lag uitgevloerd in de schaduw te dutten. Toen hij zijn kopje een klein beetje optilde schrok ik me rot, niet dat hij zich daar iets van aantrok, toen hij merkte dat ik hem doorhad, liet hij zijn kop gelijk weer vallen en negeerde me volkomen. Hij keek zelfs niet meer op toen ik over hem heen stapte.

 

Lees ook: Binnenstebuiten kat, Dood en de bonte kraai (Corvus cornix), Zoekplaatje, Dood kuikentje en Een snip op straat (Scalopax rusticola).

Calanques de Piana bij zonsondergang

Monday, 2 September 2024

calanques de piana 8-2024 0464De beste manier om de rode rotsformaties van de Calanques de Piana te ervaren is tijdens zonsondergang en vanaf zee. De zonnestralen scheren dan over het blauwe water en staan haaks op de rotsen. Het lijkt dan alsof de kliffen gloeien.

calanques de piana 8-2024 0515calanques de piana 8-2024 0453calanques de piana 8-2024 0441calanques de piana 8-2024 0437

Lees ook: Calanques de Piana.

Kleurpatronen in blikken mengverf (2)

Monday, 2 September 2024

verfblik 8-2024 115901verfblik 8-2024 115908verfblik 8-2024 102359verfblik 7-2024 134123verfblik 7-2024 201050

Lees ook: Kleurpatronen in blikken mengverf en klik hier voor meer foto's van verfblikken.

Een zilverrug ontschorst een twijgje

Thursday, 29 August 2024

gorilla 4-2022 1766Hier zie je zo’n 180 kilo aan pure kracht, uiterst zorgvuldig, een dun twijgje van de bast ontdoen. Gorilla’s zijn vegetarisch, in de natuur eten ze meer dan 100 verschillende plantensoorten, waaronder dus ook boomschors. Wie denkt dat je alleen door het eten van vlees genoeg eiwit binnen krijgt om forse spieren te ontwikkelen, hoeft alleen maar even goed naar de enorme borstkas en armen van een gorilla te kijken. Deze zilverrug gebruikte zijn indrukwekkende hoektanden om uiterst secuur het schors en de jonge blaadjes van een paar dunne twijgjes te trekken.

 

gorilla 4-2022 1775gorilla 4-2022 1764

Deze foto's zijn gemaakt in Safaripark De Beekse Bergen.

 

Lees ook: Gorilla Komale en spierkracht, mensaap versus mens, Gorilla Nasibu (Gorilla, gorilla, gorilla) en Mensaap portretten.

 

Klik hier voor meer foto’s van mensapen.

Damien Hirst: musicus zonder instrument

Monday, 26 August 2024

damien hirst 7-2017 0507Enkele van de best betaalde kunstenaars laten hun kunst volledig door anderen maken. Neem Damien Hirst. Zijn technisch bezien meer dan fantastisch uitgevoerde beelden zijn echt niet door hem zelf vervaardigd. Afgezien van het idee, een grove schets en misschien hier en daar wat commentaar tijdens het productieproces heeft hij zijn werkstukken niet met zijn eigen handen gewrocht. Hij heeft een leger aan anonieme ambachtsmensen in dienst die het werk voor hem uitvoeren.

 

Hirst verkoopt dus ideeën, waarvan velen teruggrijpen op klassieke stijlen en technieken, uit brons of marmer dat hij zelf nooit heeft aangeraakt. Tijdens het uitvoerende proces van een kunstwerk, als de kunstenaar de interactie aangaat met het materiaal, worden er echter beslissingen gemaakt die bepalend zijn voor het uiteindelijke werkstuk. Als een kunstenaar worstelt met zijn materiaal, ontstaat er een compromis, waarin je beide terugvindt. Echter niet bij kunstenaars als Damien Hirst, Hirst is als een musicus die zelf geen instrument bespeelt.

 

damien hirst 7-2017 0449damien hirst 7-2017 0525damien hirst 7-2017 0403-damien hirst 7-2017 0506-Deze afstandelijke productiewijze bepaalt natuurlijk in grote mate hoe een werk eruit ziet. Veel van Hirst zijn beroemde beelden zijn dan ook super glad en emotieloos, als uitdrukkingsloze barbiepoppen op een toneel. Je ziet er nergens de hand van de maker in terug. De uitvoering is teruggebracht tot het idee dat Hirst had en is niet ontstaan door wat zijn handen hem tijdens het proces van het maken hebben geleerd. Juist daardoor voelen veel van zijn beelden zo onpersoonlijk en zien ze er uit als een ruimtelijke uitvoering van een, met een 3D-programma, in de computer ontworpen idee. Alles is tot in perfectie gepolijst en afgewerkt. Misschien is het juist deze perfectie die het duidelijkst Hirst zijn impotentie ten opzichte van de materialen waaruit zijn werk is vervaardigd, verraadt.

 

Nu is Hirst natuurlijk niet de eerste kunstenaar die zijn werk door anderen laat uitvoeren. Menig kunstenaar voor hem werkte al met een studio, waarbij andere kunstenaars werken uit naam van de meester produceerden. Op zich is daar niets mis mee en dat hoeft de artistieke kwaliteit van een werk niet te verlagen. Zolang zo’n werkstuk de goedkeuring van de meester draagt en zijn idee visualiseert, kan dat afdoende zijn. De vraag blijft echter of het uiteindelijke werk eer doet aan het oorspronkelijke idee én of het oorspronkelijke idee, artistiek bezien, wel de moeite waard was. Helaas vind ik bij veel van Hirst zijn bronzen en marmeren beelden de ambachtelijke kwaliteit van een veel hoger niveau dan de oorspronkelijkheid van het idee.

 

Lees ook: Treasures from the wreck of the Unbelievable en Vanitas.

Ligurische bladcicade (Eupteryx decemnotata)

Monday, 26 August 2024

eupteryx decemnotata 5-2022 2837Om maar gelijk met de deur in huis te vallen, dit kleine beestje heeft geen officiële Nederlandse naam, maar vertaald uit de omringende buurlanden, zou Ligurische bladcicade het meest voor de hand liggen.

 

Voor de jaren 80 van de vorige eeuw kwam je deze beestjes eigenlijk alleen tegen aan de mediterrane kusten van Frankrijk en Italië, maar ze trokken al snel via Zwitserland en Oostenrijk naar Noord-Europa en uiteindelijk ook naar het Verenigde Koninkrijk en de Verenigde Staten. Hun verspreiding werd enorm geholpen doordat ze meereisden op het populaire wilde kattenkruid (Nepeta cataria) dat in veel Europese landen, waaronder Nederland, werd geïmporteerd.

 

eupteryx decemnotata 5-20222847Volwassen wijfjes leggen met hun ovipositor eitjes in een blad en laten daar vaak een kleine bruine bladverkleuring bij achter. De meeste eitjes overwinteren in het blad en komen in het voorjaar uit. Binnen 20 dagen zijn ze al volgroeid. Volwassen Ligurische bladcicaden zijn amper 3 mm lang en bruin, wit met geel gevlekt.  Ze hebben lange achterpoten met stekels waarmee ze grote sprongen kunnen maken. De stekels worden gebruikt om een waterafstotende stof over hun lijf te verdelen, wat ervoor zorgt dat ze niet aan waterdruppels of hun eigen suikerachtige uitscheidingen blijven plakken. De volwassen cicaden voeden zich met plantensap, dat ze met hun scherpe injectienaaldachtige snuit opzuigen.

 

Ze voeden zich met verschillende planten en je vindt ze behalve op het wilde kattenkruid ook op salie, munt, rozemarijn, basilicum, marjoraan, oregano en tijm. De hier afgebeelde exemplaren zijn in mijn tuin op salie gefotografeerd. Omdat alle genoemde kruidachtige planten ook een significante commerciële waarde vertegenwoordigen, worden deze cicaden als een plaag beschouwd. Bestrijding gebeurt nu met parasitaire wespen en met plakkerige vallen of simpelweg door de planten te stofzuigen.

 

Lees ook: Bloedcicade (Cercopis vulnerata), Rododendroncicade (Graphocephalus fennahi), Koekoeksspog, Rotsheidewants aka Andromedaheidewants (Stephanitis takeyei), Koolmot (Plutella xylostella), Middellandse Zeevlieg (Ceratitis capitata) en Buxusmot (Cydalima perspectalis).

Calanques de Piana op Corsica

Tuesday, 20 August 2024

calanques de piana 8-2024 0315Eén van de mooiste autoroutes ter wereld ligt op Corsica. De D81 voert je vanaf Ajaccio via een kronkelige kustroute door het natuurpark de Calanques de Piana naar het Noorden tot Calvi. De weg is smal, kent nagenoeg geen rechte stukken en slingert zich tussen rotsen en ravijnen. Achter elke bocht ligt een nieuw uitzicht op rood granieten rotsformaties die zich in de Middellandse zee storten. De weg zelf is smal, slecht te overzien en tijdens de hoogtijdagen erg druk. Slechts een lage stenen afscheiding scheidt de weg van de leegte en je houdt je hart vast als je een tegenligger ziet. Toch is het één van de mooiste routes die ik ooit heb gereden. Als je niet te hard rijdt en af en toe op een spaarzame uitsparing naast de weg parkeert, kun je de surrealistische omgeving goed in je opnemen.

 

calanques de piana 8-2024 0308De rotsen zijn roze tot roestrood en torenen tot wel 300 meter hoogte boven de zee, ze zijn geërodeerd tot grillige en bizarre vormen en fascinerend mooi. Het natuurpark de Calanques de Pinai staan sinds 1983 op de UNESCO Werelderfgoedlijst. De Corsicanen zelf noemen deze formaties overigens Calanches de Piana.

 

Corsicanen geven afstanden niet aan in kilometers maar in tijd. Gezien de grilligheid van de routes en de beperkte snelheid die je er kunt rijden, kom je vaak niet boven een gemiddelde snelheid van 30 a 40 km/h en zou het doorgeven van hemelsbrede afstand volstrekt zinloos zijn.

 

calanques de piana 8-2024 0294calanques de piana 8-2024 0298Deze foto’s zijn tijdens een bloedhete dag gemaakt vanaf een kleine parkeerplaats naast de weg, hoewel de rode kleur van de rotsen typerend is, vind ik deze toch het sterkst in zwart-wit. Ik zal binnenkort ook nog wat foto’s publiceren die ik vanaf zee heb gemaakt, tijdens zonsondergang lijken de rotsen dan te gloeien.

Naturhistorisches Museum der Universität Zürich

Monday, 19 August 2024

naturhistorisches museum der universitat zurich 8-2024 0921Het nieuwe Universiteitsmuseum van Zurich is pas sinds 18 maart 2024 geopend. De oorsprong van de collectie van deze universiteit stamt uit de 17e eeuw en lange tijd besloeg deze vier verschillende musea. Maar begin dit jaar voegde men het antropologie-, botanie-, paleontologie- en zoölogie- museum samen tot het Naturhistorisches Museum der Universität Zürich.

 

naturhistorisches museum der universitat zurich 8-2024 0907naturhistorisches museum der universitat zurich 8-2024 0914naturhistorisches museum der universitat zurich 8-2024 0976naturhistorisches museum der universitat zurich 8-2024 0927Over twee verdiepingen verspreid, toont men daar nu 1500 diverse skeletten, opgezette dieren en fossielen. Hoewel er wel enkele interessante stukken staan, zoals een paar fraaie dinosaurusskeletten en fossielen, doet het museum toch enigszins saai aan. De bekende hokjes worden keurig afgevinkt, alles is ruim bemeten en wordt doordacht gepresenteerd, maar net als Zurich zelf is het allemaal net iets te standaard en te degelijk, het mist drama en identiteit.  Je kunt er een paar leuke uurtjes doorbrengen maar als je buiten staat vraag je jezelf toch af wat je nou eigenlijk hebt gezien, vrijwel nergens groeide een presentatie uit tot een ervaring of kreeg je het gevoel iets uitzonderlijks te hebben gezien.

 

naturhistorisches museum der universitat zurich 8-2024 1025naturhistorisches museum der universitat zurich 8-2024 0919naturhistorisches museum der universitat zurich 8-2024 1012naturhistorisches museum der universitat zurich 8-2024 1028De totale museumcollectie bestaat uit zo’n 900 zoogdieren, 3.300 vogels, 1.000 reptielen en amfibieën, 3.000 insecten en 24.000 schaaldieren. Hun fruitvliegen-collectie en botanische collecties zijn wellicht het noemenswaardigst, alhoewel daarvan helaas niets wordt getoond. Ze hebben verder nog een grote collecties zaden en vruchten en een unieke verzameling  objecten op sterk water, waarvan wederom niets wordt gepresenteerd. Het lijkt haast alsof ze bang zijn om zich uit te spreken, om op te vallen. Veel van de stukken die hun collectie uniek maken en hun museumidentiteit zouden kunnen bepalen, zijn opgeborgen, in plaats daarvan presenteren ze alleen dat wat men in veel andere historische musea ook al kan zien, zij het net wat netter en groter.

 

naturhistorisches museum der universitat zurich 8-2024 0981naturhistorisches museum der universitat zurich 8-2024 0978Als je je bedenkt dat dit museum pas net is geopend en dat het toch precies hetzelfde doet als zoveel andere musea, realiseer je je dat het museum geen eigen visie toont en niet vernieuwend wil zijn. Er is gekozen voor de veilige weg en deze presentatie is de groots genoemde deler van alle andere natuurhistorische musea.

 

Klik hier voor meer foto’s van het Naturhistorisches Museum der Universität Zürich en hier voor meer foto’s van andere natuurhistorische musea.