Naar verluid is dit de allerlaatste animatiefilm van Hayao Miyazaki en de enige waarbij hij tijdens de vertoning moest huilen. Miyazaki heeft een prachtige carrière gehad met daarin enkele juweeltjes van films, zoals Spirited away, Prinses Mononoke en My neighbour Totoro. Films die gekenmerkt worden door een hevig verlangen naar een simpel leven en een rijke fantasie. Spirited away werd in 2001 nog bekroond met een Oscar voor de beste animatiefilm. De film gaat over een meisje dat in een wereld van geesten en goden probeert haar tot varkens veranderde ouders te redden. Het is een verhaal dat ons aanspreekt, een eenzame heldin overwint onmogelijke obstakels en redt door haar moed de wereld. In het westen houden wij van een held, vrijwel al onze verhalen gaan tenslotte over rebellie en revolutie.

The wind rises is daar op een wrange manier een uitzondering op. Het siert Miyazaki dat hij het heeft aangedurfd om de levensloop van Jiro Horikoshi, de ontwerper van de Mitsubishi A6M Zero, het Japanse gevechtsvliegtuig uit de tweede wereldoorlog, als onderwerp van deze animatiefilm te maken. Hij raakt zelfs kort het dilemma van elke uitvinder aan, namelijk de vraag of je wel of niet verantwoordelijk bent voor wat er met jouw werk wordt gedaan, maar helaas zet hij Jiro veel te eendimensionaal neer. Al vanaf het begin van de film schetst hij Jiro als een integere en zelfstandig denkende jongeman, die in noodsituaties het juiste doet en er niet voor terugschrikt om zijn eigen gemak opzij te zetten om anderen te helpen. Dat beeld is helaas moeilijk te verenigen met de kille en afstandelijke houding die hij in zijn verdere leven heeft ten opzichte van het gebruik van zijn ontwerpen. Hoewel Jiro en Japan tijdens de tweede wereldoorlog met Duitsland samenwerken, zie je nergens een swastika of valt het woord nazi. De enorme consequenties van de ideologieën die aan de Mitsubishi Zero ten grondslag liggen, blijven in de film helaas erg onderbelicht. Wat rest is het beeld van een Japan dat trouw en blindelings zijn leiders volgt,  van Japanners die zich niet bezig houden met de gevolgen van een oorlog waar zij als architecten atief aan meebouwen. Ik realiseer me dat deze kritiek vanuit een historisch perspectief erg makkelijk is en dat de beslissingen van mensen die zich in een grote globale omwenteling bevinden op veel individuelere zaken is gericht. The wind rises gaat over het leven van een jongeman die niets liever doet dan vliegtuigen ontwerpen en minder over de samenleving waar hij in leeft.  Zo bezien geeft Miyazaki’s versie van het leven van Jiro een knap beeld van de myopische blik waarmee een individu sociale en economische veranderingen beziet.